Dierproeven verbieden?
Toelichting
Dierproeven zijn in een aantal gevallen verplicht gesteld door nationale en internationale overheden. Dierexperimenteel onderzoek is – onder strikte voorwaarden – aanvaardbaar en noodzakelijk voor het verwerven van fundamentele kennis en voor onderzoek ter bevordering van de gezondheid van mens en dier en de bescherming van het milieu.
Dilemma
Moeten we dierproeven toestaan vanwege het menselijk belang of verbieden vanwege het dierwelzijn?
Botsende waarden
dierwelzijn versus menswelzijn
gezondheid versus mededogen
Schoolsoort/Niveau
MAVO
Leerjaar
3 - 4
Vak
Zorg & Welzijn
Thema’s/Bouwstenen
Vrijheid en gelijkheid
Democratische cultuur
Identiteit
Denk - en handelwijzen
Methode/Boek
Keuzevak: Werken in een beautysalon en werken in een kapsalon uitgeverij: Edu4all Dilemma hoort niet bij een specifiek hoofdstuk.
Werkvorm(en)
Twee lessen:
Les 1:
Leerlingen gaan zelfstandig aan de slag om informatie/ wetgeving omtrent dierproeven, specifiek over dierproeven en cosmetica. De docent kan de informatie zoals literatuur, filmpjes en sites geven maar de leerlingen kunnen ook zelf aan de slag om informatie te vinden. De docent gaat de informatie bundelen en delen met alle leerlingen/groep.
Huiswerk: Leerlingen lezen de gebundelde informatie.
-
Leerlingen maken stellingen passend bij hun mening.
Les 2:
De hele klas/groep betrekken bij een dialoog.
Doel: Op een energieke manier de hele klas betrekken bij de dialoog over het dilemma.
-
Leerlingen kunnen door middel van dialoog hun positie bepalen ten opzichte van de burgerschapskwestie middels een activerende werkvorm en zich warmlopen.
Aanpak: Verdeel de ruimte in: ‘EENS/ONEENS’. Schrijf dit voor de duidelijkheid op het bord.
-
Schrijf het dilemma op het bord.
-
Schrijf een van de stellingen van de leerlingen het bord onder het dilemma. De leerling die de stelling heeft gemaakt, ligt deze toe.
-
Nodig je leerlingen uit om te reageren op de stelling door richting ‘EENS’ of ‘ONEENS’ te lopen.
-
Stel een aantal vervolgvragen en verdiepingsvragen die uitnodigen tot dialoog. Docent is gespreksleider maar neemt niet (inhoudelijk) deel aan het gesprek.
-
Tijdens de dialoog mogen leerlingen van plaats wisselen, dus op elk moment mogen ze kiezen om te wisselen naar ‘EENS’ of ‘ONEENS’.
-
Besluit de dialoog door elke leerling opnieuw te laten kiezen voor ‘EENS/ONEENS. Laat de leerlingen opnieuw plaats nemen in het vak van deze tweede, uitgestelde mening.
Herhaal deze werkvorm met andere stellingen (aantal is afhankelijk van beschikbare tijd. Zorg voor diversiteit van stellingen!)
Afsluiting: Vat de les kort samen en nodig de leerlingen uit om individueel en gezamenlijk een conclusie te trekken.
Literatuur/filmpjes/websites
Benodigdheden
Lokaal, ipad/tablet rode en groene kaartjes
Bijlagen
Ethische afwegingen
Startpunt voor het proefdieronderzoek bij de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht is de erkenning dat dieren een intrinsieke waarde hebben. Dit betekent dat dieren een waarde hebben los van nut of gebruikswaarde.
Iedereen die betrokken is bij dierproeven moet daarom de belangen van het dier respecteren. Concreet leidt dat bijvoorbeeld tot extra aandacht voor het welzijn van de proefdieren.
Noodzaak van een ethische afweging
Dit betekent ook dat het gebruik van dieren om een rechtvaardiging vraagt. Onderzoekers en andere betrokkenen moeten het maatschappelijk belang (bijvoorbeeld: een medicijn vinden voor een ziekte) altijd afwegen tegen het belang van het dier (bijvoorbeeld: geen pijnlijke proef ondergaan). Ze moeten die afweging met goede argumenten onderbouwen. Daarbij moeten ze precies aangeven welke gevolgen voor het dier acceptabel zijn, en welke niet.
Voorwaarden voor het inzetten van dieren
Dieren mogen alleen ingezet worden als aan de volgende voorwaarden is voldaan:
-
Er bestaat geen andere mogelijkheid om het onderzoeks- of onderwijsdoel te bereiken.
-
Het maatschappelijk belang weegt op tegen het ongerief van het dier.
-
Het onderzoek heeft voldoende wetenschappelijke kwaliteit.
-
Een gespecialiseerde commissie, de Dierexperimentencommissie (DEC), heeft getoetst of het belang van de dierproef opweegt tegen het gebruik en bijkomend ongerief van de proefdieren.
-
De 3V’s van Vervanging, Vermindering en Verfijning zijn meegenomen in de opzet van de dierproef en waar mogelijk toegepast.
-
Er is een vergunning verleend door de Centrale Commissie Dierproeven (CCD
Wat doet de cosmetica industrie aan de ontwikkeling van alternatieven
In 2016 heeft Cosmetics Europe (CE) het 4-jarige onderzoeksproject, Long Range Science Strategy (LRSS), gelanceerd. Het project bestaat uit een samenwerking van verschillende partijen die hun expertise samenbrengen op de 5 belangrijkste aspecten voor het evalueren van de veiligheid van cosmetische ingrediënten; oculaire toxiciteit, genotoxiciteit / mutageniteit, huidsensibilisatie, toxicokinetiek en toxicodynamica. Het doel van de LRSS-programma is om dierproefvrije veiligheidsbeoordelingen van cosmetische ingrediënten te maken, door middel van ‘non-animal new approach methodologies’ (NAMs). Lees meer op de speciale website.
De cosmetica-industrie is actief deelnemer van het ‘European Partnership for Alternatives to Animal Testing’, gelanceerd door de Europese Commissie in november 2005. Initiatief voor deze samenwerking tussen industrie, overheden en maatschappelijke organisaties is afkomstig van de cosmetica-industrie. De cosmetica-industrie investeert hierin veel geld. De cosmetica-industrie speelt een belangrijke rol bij het 3-V beleid: Verminderen (de noodzaak om dieren te testen tot een minimum beperken), Verfijnen (uitvoering van tests verder verbeteren), Vervangen (dierproeven vervangen door alternatieve methoden).
Inmiddels heeft de EU meerdere alternatieve methoden voor dierproeven formeel beoordeeld en geaccepteerd. Die methoden moeten verplicht worden gebruikt. Enkele andere door de industrie ontwikkelde methoden worden nog door de Europese Autoriteiten geëvalueerd. De cosmetica-industrie hoopt op een snelle goedkeuring hiervan.
Zie voor info: http://ecvam.jrc.ec.europa.eu/
School
Munnikenheide College
Auteur
M. Weterings
E-mail contactpersoon
onbekend