Kiezen bij bouwprojecten voor tropisch hardhout of voor duurzaam geproduceerd hout? 

Dilemma

Kiezen bij bouwprojecten voor tropisch hardhout of voor duurzaam geproduceerd hout? 

Botsende waarden

Welvaart vs duurzaamheid

Schoolsoort/Niveau

PrO

Leerjaar

alle leerjaren

Vak

Houtbewerking

Thema’s/Bouwstenen

8: Duurzaamheid

Methode/Boek

n.v.t.

Werkvorm(en)

Lesvoorstel: 1 gedeelte aandacht besteden aan het ontbossing, 1 gedeelte aandacht besteden aan verantwoord houtgebruik. Da de dialoog kan er nog een collage gemaakt worden als verwerkingsopdracht. (deel 3)

Deel 1:

Film (4.40 minuten) over de uitleg van het ontbossen tropisch regenwoud: https://milieudefensie.nl/red-het-regenwoud?gclid=EAIaIQobChMIoo_W05z25gIVged3Ch1H2APCEAAYAiAAEgII3fD_BwE

Deel 2:

6 tips om verantwoord hout te kiezen:

Tips verantwoord hout kiezen

1. Kies een houtsoort die geschikt is voor jouw klus. In huis kun je vaak prima vuren- of grenenhout gebruiken. Voor buiten zijn hardere soorten als lariks, douglas, robinia, eiken of kastanje geschikt. Hardhout uit Europa is voor het milieu een betere keuze dan tropisch hardhout.

2. Zorg dat het hout lang meegaat. Maak een goede constructie en onderhoud het goed. Pas op voor vocht: zet schuttingpalen bijvoorbeeld op een betonnen voet en bescherm ze met een 'paalmutsje' of afdeklat.

3. Let bij nieuw hout op het FSC- of PEFC-keurmerk. Dit garandeert dat het hout uit duurzaam beheerde bossen komt. Vraag je aannemer gerust om hout met dit keurmerk te gebruiken.

4. Let bij geïmpregneerd hout op het KOMO-keurmerk: dan is het hout op een verantwoorde manier behandeld met chemische middelen die verrotting tegengaan.

5. Tweedehands of gerecycled hout is het milieuvriendelijkst. Houten producten met het FSC-Recycled label zijn gemaakt van minimaal 85% gerecycled hout.

Deel 3:

Leerlingen maken in tweetallen een collage (plaatjes) met de bovenstaande 6 tips uit Milieucentraal.nl.

https://www.milieucentraal.nl/in-en-om-het-huis/klussen/verantwoord-hout-kiezen/

Literatuur/filmpjes/websites

Wereld NatuurFonds: wat is ontbossing: https://www.wwf.nl/wat-we-doen/focus/bossen/ontbossing?gclid=EAIaIQobChMIoo_W05z25gIVged3Ch1H2APCEAAYASAAEgKnlvD_BwE

Greenpeace: welke acties zijn er gaande vanuit Greenpeace: https://www.greenpeace.org/nl/tag/bossen/

Milieudefensie: https://milieudefensie.nl/red-het-regenwoud?gclid=EAIaIQobChMIoo_W05z25gIVged3Ch1H2APCEAAYAiAAEgII3fD_BwE

Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontbossing

6 vragen en antwoorden op het thema ontbossing: https://www.scholieren.com/verslag/praktische-opdracht-aardrijkskunde-ontbossing-4806

Informatie over duurzaam omgaan met hout: https://www.milieucentraal.nl/in-en-om-het-huis/klussen/verantwoord-hout-kiezen/

Benodigdheden

n.v.t.

Bijlagen

ONTBOSSING: De grote bedreiging voor het voortbestaan van het regenwoud is ontbossing. Bijna de helft van de oorspronkelijke bossen op aarde is al verdwenen.Wat is er aan de hand?

Illegale houtkap

Illegale houtkap is het kappen, transporteren, bewerken, kopen of verkopen van hout, in strijd met de nationale wetgeving, De handel in illegaal hout is een miljardenindustrie. Vooral de milieukosten zijn enorm: zo sterven bijvoorbeeld tijgers, olifanten en orang oetans in Azië uit omdat bossen die voor hen belangrijk zijn illegaal worden gekapt. Datzelfde geldt voor de mensapen in Afrika en bijvoorbeeld de jaguar in de Amazone.

Sojateelt ten koste van natuur

Sojateelt neemt wereldwijd meer dan 100 miljoen hectare land in beslag, een gebied zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland bij elkaar. Dit wordt voor een groot deel gebruikt voor veevoer, waarvan Nederland een grote importeur is. In Brazilië vindt het grootste deel van de sojateelt plaats in de Cerrado, een gebied met waardevolle bossen en savannes. Maar ook het Amazone-regenwoud wordt bedreigd.

Palmolie als grondstof

Palmolie is een belangrijke grondstof voor veel producten en de vraag ernaar stijgt hard. Maar de uitbreiding van palmolieplantages in Zuid-Oost Azië en andere tropische gebieden leidt tot grootschalige ontbossing. Prachtige diersoorten als de olifant, de neushoorn, orang oetan en de tijger verdwijnen, omdat hun leefgebied wordt bedreigd door oprukkende oliepalmplantages.

Mijnbouw, littekens in het landschap

De zoektocht naar waardevolle grondstoffen als goud, diamant of bauxiet (als basis voor aluminium) gaat nogal eens ten koste van kwetsbare natuurgebieden. Vooral de grootschalige exploitatie via dagbouw leidt vaak tot ontbossing, 'littekens' in het landschap. Daarnaast zijn er gelukszoekers, die weliswaar veel kleinschaliger werken, maar door het gebruik van chemicaliën verontreiniging van rivieren veroorzaken.

Ontbossing voor papier

Ook de snelgroeiende vraag naar papier leidt tot ontbossing, ondanks het digitale tijdperk. Wereldwijd wordt één op de drie gekapte bomen verwerkt tot pulp, het halffabrikaat van papier.

Verantwoord hout kiezen

Hout is een milieuvriendelijk materiaal, als je het juiste hout gebruikt en het goed onderhoudt. Kies in elk geval voor hout uit duurzaam beheerde bossen. Tweedehands hout is de beste keuze voor het milieu. Hout is in principe zeer milieuvriendelijk: je kunt steeds opnieuw bomen planten en er zijn relatief weinig fossiele brandstoffen (olie, kolen, gas) nodig om hout te kappen, vervoeren en bewerken. Met de juiste zorg gaat hout ook lang mee. Verder is hout goed te hergebruiken, en is het volledig biologisch afbreekbaar (tenzij het geïmpregneerd is). Er zijn wel een paar voorwaarden: hout is alleen milieuvriendelijk als het uit duurzaam beheerde bossen komt en zo lang mogelijk meegaat.

Hout verantwoord weggooien

Hout dat je niet kunt hergebruiken en nog goed is (bijvoorbeeld deuren, vloerplanken of een meubel) kun je naar een kringloopwinkel of handel in tweedehands bouwmaterialen brengen. Slecht hout (zoals sloophout) kun je naar de milieustraat brengen.

Het maakt uit of het om A-hout, B-hout of C-hout gaat. A-hout is ongeverfd en onbehandeld hout zoals pallets, kisten en vloerbalken. Je noemt het B-hout als het hout is geverfd, gelakt en/of verlijmd zoals bij kozijnen en keukenkasten. Bij C-hout is het hout behandeld zoals schuttingen van geïmpregneerd hout of bielsen. 

Schoon hout (zonder impregneermiddel, lijm, houtrot of schimmel) gaat vervolgens naar de spaanplaatindustrie of wordt verbrand in energiecentrales. Geverfd of geïmpregneerd hout gaat naar de afvalverbranding. Daar wordt er ook energie mee opgewekt. De schadelijke stoffen uit het hout (bijvoorbeeld zware metalen) blijven bij de afvalverbranding in de as achter en worden apart verwerkt.

Kleine stukjes hout mag je gewoon in de vuilnisbak gooien of in bundels op laten halen door je gemeente.

Gevaarlijk: zelf verbranden

Geverfd of geïmpregneerd hout, of hout met een coating of een kunststoflaagje, mag je niet verbranden in je houtkachel of vuurkorf. Het is gevaarlijk omdat er schadelijke en milieuvervuilende stoffen bij vrijkomen.

https://www.milieucentraal.nl/in-en-om-het-huis/klussen/verantwoord-hout-kiezen/

Verantwoorde houtkap en keurmerken

Gelukkig is er ook hout dat op een goede manier geproduceerd wordt. In duurzaam beheerde bossen wordt selectief gekapt en voor elke gekapte boom wordt er een nieuwe geplant. Hout met het FSC- of PEFC-keurmerk komt uit verantwoord beheerde bossen. De bosbeheerder moet een goed beheersysteem hebben, zich laten controleren door een onafhankelijke organisatie én zorgen dat hout uit 'zijn' bos onderweg niet vermengd raakt met hout uit andere bossen. Lees meer over FSC en PEFC in de Keurmerkenwijzer.

Leveranciers verantwoord hout vinden:

Leveranciers van hout uit verantwoord beheerd bos vind je via:

• Houtdatabase, Houtwereld (kijk bij Gecertificeerde houtproducten), Houtadresboek

• Verkoopadressen van tweedehands hout vind je op Kringloopnet.

• Op Houtinfo vind je informatie over allerlei houtsoorten en waar je ze voor kunt gebruiken.

• Meer weten over hout met een keurmerk? Kijk bij FSC en PEFC.

School

Fioretti College PrO Veghel 

Auteur

Bram Strijbosch